Briševo je simbol stradanja Hrvata, simbol genocida u Prijedoru
24. jula 1992. godine, oružane snage Republike Srpske, organizovane i vođene srpskim nacionalističkim projektom i eksponentima zvaničnog Beograda, sa dvije brigade, 5. Kozaračke brigade i 6. Krajiške brigade iz Sanskog Mosta napale su selo Briševo i njegovih potpuno nenaoružanih 400 stanovnika, uglavnom bosanskih hrvata. Za dan i po polovica Briševa je spaljena, 68 Briševljana ubijeno, par desetina je odvedeno u logore, a više žena je silovano, što je jedno od najmasovnijih stradanja Hrvata u jednom danu tokom agresije na BiH. Ubijene su čitave porodice Briševa: Matanovića 13, Buzuka 10, Ivandića devetero, Marijana sedmero, Mlinara i Komljena po petero. U zločinu su npr. ubijeni i otac Mladen Matanović, te dva sina: 16- godišnji Ervin i 18-godišnji Johan Matanović. Prije ubistva gotovo sve žene su silovane, a muškarci masakrirani odsijecanjem noseva, spolnih organa, ušiju, te drugim neopisivim načinima mučenja. Najmlađa žrtva bio je 14-godišnji Ervin Matanović, a najstarija 81-godišnji Stipo Dimač. Riječ je o gotovo zaboravljenom zločinu koji su počinile srpske snage na početku rata nad ljudima koji uopće nisu imali veze s vojskom ili borbama u Hrvatskoj ili BiH. Ubijeni su bili obični ljudi koje nije zanimala politika.
Briševo je bilo sastavni dio unaprijed osmišljenog i sistematično izvedenog plana genocida, nad civilima, selima i područjima nesrpske identifikacije Prijedora i Sanske doline. Izvršenjem ovog plana, koji je poznat po nazivu RAM, agresor iz Srbije i njegovi pobunjenici i kolaboranti su od aprila do septembra 1992. godine postigli dva cilja.
Prvi cilj je bio vojno-bezbjednosni, a to je trajno ukloniti vojno-strateški rizik postojanja velikog povezanog područja većinski naseljenog Bošnjacima opština Prijedor, Sanski Most, Ključ i Bosanski Novi.
Teritorij ove četiri opštine, veličine više od 3.100 kilometara kvadratnih, naseljen sa oko 110.000 bosanskih muslimana, oko 11.000 bosanskih katolika i oko 116.000 bosanskih pravoslavaca, za vojno nadmoćnije zločince koji su stvarali nekadašnju samozvanu republiku srpsku Krajinu i RS predstavljao je ozbiljan vojno-strateški rizik u slučaju promjene ratne sreće, ili međunarodne intervencije, ili promjene međunarodnih i geopolitičkih okolnosti na štetu agresora i kolaboranata.
Drugi postignuti cilj je bio politički, jer su, potpunim progonom nesrpskog ili nepravoslavnog stanovništva, beogradski i republiko-srpski zločinci uspijeli ovo područje etnički očistiti i politički integrisati u etnički čiste granice pobunjeničke i zločinačke političke tvorevine RS. Ovim je obezbijeđen ne samo vojno-strateški, već i i etno-politički kontinuitet teritorije pobunjeničkih i zločinačkih tvorevina RS i RSK sa tadašnjom Republikom Srbijom.
Briševo nam dokazuje da su agresija i genocid koje su država Srbija i njene zločinačke tvorevine počinile u Bosni i Hercegovini bile politički motivisani zločini protiv države Bosne i Hercegovine, protiv njene samostalnosti, protiv slobode i prava građana Bosne i Hercegovine da, sa svim svojim specifičnostima, kompleksnim interetničkim kulturnim praksama, slojevitim identitetima i sviješću o kompleksnoj historiji koju zajedno dijele stoljećima, sami odlučuju o svojoj sudbini.
Institut za istraživanje genocida Kanada se sjeća nevinih žrtava zločina u Briševu i poziva na prekid šutnje javnog mnijenja, a posebno hrvatskih medija i službene hrvatske politike u BiH.
Institut za istraživanje genocida Kanada