Vlasti entiteta RS prihvatile su još 2004. da je riječ o genocidu
Komisiju za istraživanje događaja u i oko Srebrenice od 10. do 19. jula 1995. (u daljem tekstu Komisija za Srebrenicu) formirala je vlada bosanskohercegovačkog entiteta Republike Srpske (RS).
Dom za ljudska prava pri Ustavnom sudu BiH naložio je vlastima RS-a da, povodom više apelacija žrtava genocida u Srebrenici, odgovori na mnoga pitanja, posebno da utvrdi sudbinu stradalih i njihov identitet, način stradanja itd. Vlada RS-a je o tome pripremila jednu informaciju, ali Dom za ljudska prava i tadašnji visoki predstavnik za BiH gospodin Paddy Ashdown nisu bili zadovoljni tom informacijom. Vlada RS-a je potom formirala posebnu Komisiju. Članovi komisije bili su petorica Srba, jedan Britanac i akademik Smail Čekić kao predstavnik zajednice žrtava genocida.
Komisija je, na osnovu vlastitih rezultata istraživanja, kao i istraživanja ICTY-a (presuda Radislavu Krstiću), utvrdila da je u događajima u i oko Srebrenice nad Bošnjacima izvršen genocid i drugi zločini protiv čovječnosti i međunarodnog prava
Komisija je, nakon rekonstrukcije događaja, utvrdila da je od 10. do 19. jula 1995. godine likvidirano više hiljada Bošnjaka na način koji predstavlja teška kršenja međunarodnog humanitarnog prava te da je izvršilac, pored ostalog, preduzeo mjere prikrivanja zločina premještanjem tijela te je prihvatila činjenicu da je riječ o zločinu genocida, u kome su učestvovale političke, vojne, policijske i upravne strukture Republike Srpske
U izvještaju je utvrđeni broj i identitet nestalih osoba, žrtava genocida, otkrivene lokacije novih masovnih grobnica, da je Radna grupa Vlade RS utvrdila komande, jedinice i ustanove Vojske RS, MUP-a, Ministarstva odbrane RS, ali i Vojske Jugoslavije i srbijanskog MUP-a, te i 892 osobe koje su bile uključene u događaje u Srebrenici, a u martu 2005. bile su zaposlene u institucijama vlasti BiH i RS.
To potvrđuju rezultati istraživanja Komisije i istoimene Radne grupe, a posebno i Izvještaj Komisije od 11. juna 2004., kao i Izvještaj o radu i rezultatima rada Komisije Vlade RS za istraživanje događaja u i oko Srebrenice Republičkog centra za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih osoba.
Komisija je prikupila brojnu dokumentaciju različite provenijencije, uključujući i onu koja do tada nije bila poznata, kao što su npr. originalni redovni borbeni izvještaji Glavnog štaba bivše Vojske Republike Srpske (VRS). Te izvještaje otkrila su dvojica potpredsjednika Komisije u jednom manjem objektu VRS-a u Bijeljini, što je posebna priča. Drugo, Komisija je izvršila rekonstrukciju događaja u i oko Srebrenice od 10. do 19. jula ‘95, ili kako to u njenom izvještaju od juna mjeseca 2004. stoji „cjelovitije je sagledala navedene događaje i s tim u vezi utvrdila da je u periodu od 10. do 19. jula ‘95. godine likvidirano više hiljada Bošnjaka na način koji predstavlja teška kršenja međunarodnog humanitarnog prava, te da je izvršilac, pored ostalog, preduzeo mjere prikrivanja zločina premještanjem tijela”, potom, što je izrazito značajno, prihvatila činjenicu da je riječ o genocidu. To znači da je vladina Komisija za Srebrenicu odgovorila na suštinsko pitanje prirode zločina koji su izvršeni u i oko Srebrenice jula ‘95. Komisija Vlade Republike Srpske tada je zaključila da su u genocidu učestvovale političke, vojne, policijske i upravne strukture RS-a. Zatim, Komisija je utvrdila broj i identitet nestalih lica, odnosno žrtava genocida, te otkrila lokacije masovnih grobnica. Nakon što je Komisija završila rad, Vlada RS-a je iduće godine, u okviru tih rezultata istraživanja, formirala posebnu „Radnu grupu za provođenje zaključaka iz konačnog izvještaja Komisije za Srebrenicu“. Članovi te grupe billi su šestorica Srba i jedan Bošnjak tj. ja. Tokom 2005. godine Radna grupa je na osnovu relevantnih dokumenata Komisije za Srebrenicu i dokumenata do kojih je došla vlastitim istraživanjem utvrdila koje su osobe, komande, jedinice i ustanove VRS-a, Ministarstva unutrašnjih poslova (MUP) i Ministarstva odbrane RS-a, kao i tadašnje Vojske Jugoslavije i MUP-a Republike Srbije, uključujući i osobe zaposlene u bezbjednosnim strukturama entiteta RS-a i države BiH učestvovale u zločinima genocida u Srebrenici jula 1995. godine.
. Na spisku je više od 22.000 osoba sa svim podacima, od identiteta, preko jedinica u kojima su služili, do jedinstvenih matičnih brojeva, ali Radna grupa nije do kraja uspjela završiti te spiskove, jer je Vlada RS-a insistirala na okončanju istraživanja. Uprkos tome, rezultati Komisije za Srebrenicu i Radne grupe su od historijskog značaja, jer zločini koji su bili predmet istraživanja Komisije i Radne grupe predstavljaju teška kršenja Međunarodnog humanitarnog prava, uključujući zločin genocida.
Srpska nacionalistička elita na čelu sa Miloradom Dodikom sada ide na odbacivanje Izvještaja Komisije za Srebrenicu jer im je taj izvještaj, s obzirom na činjenicu da su ga svojevremeno sami prihvatili, teži od svih haških presuda. Jasno je da je Dodikova destruktivna politika uperena protiv države BiH s namjerom priključenja RS-a Srbiji, a to nije moguće ako je vlast RS-a i sama, prihvatanjem Izvještaja Komisije za Srebrenicu, priznala da je počinjen genocid. Pet srpskih članova Komisije potpisali su Izvještaj o Srebrenici. Radna grupa je, također, usvojila sve te izvještaje. Vlada RS-a je prihvatila rezultate istraživanja Komisije, uputila ih Domu za ljudska prava, a Dom za ljudska prava i Ured visokog predstavnika također su prihvatili rezultate našeg istraživanja. Time su izvještaji Vlade RS-a, odnosno vladine Komisije, postali konačni, verifikovani od svih političkih i pravnih subjekata u ovoj državi i oni više ne mogu biti predmet rasprave. Vlast RS-a može formirati neku novu komisiju, ali rezultate Komisije iz 2004. godine niko ne može poništiti, ukinuti niti revidirati. NSRS u ovom slučaju nije nadležna ni kompetentna da to uradi.
Institut za istraživanje genocida Kanada
