Međunarodna naučna konferencija „Politički i vojni značaj odbrane Sarajeva 1992–1995. godine“
Dvodnevna međunarodna naučna konferencija „Politički i vojni značaj odbrane Sarajeva 1992–1995. godine“ otvorena je 29. februara 2012. godine u Domu Oružanih snaga BiH. Organizatori konferencije su Institut za istraživanje zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava Univerziteta u Sarajevu, Vlada Kantona Sarajevo i Ministarstvo za boračka pitanja Kantona Sarajevo.
Konferencija obuhvata uvodna izlaganja i četiri tematske cjeline: „Odnos međunarodne zajednice prema opsadi i odbrani Sarajeva“, „Opsada Sarajeva“, „Odbrana Sarajeva“ i „Žrtve zločina u opsadi“.
Riječi dobrodošlice prisutnima je uputio prof. dr. Smail Čekić, direktor Instituta za istraživanje zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava, te naglasio da je tema konferencije izazvala veliko interesovanje i pažnju brojnih istraživaèa.
„Cilj konferencije je da se naučno, cjelovito i svestrano, polazeći od multidisciplinarnog pristupa predmetu istraživanja, prouči, naučno istraži i dođe do valjanog naučnog saznanja o političkom i vojnom značaju odbrane Sarajeva 1992–1995. godine, te da ukaže na potrebu kontinuiteta naučnih istraživanja o ovoj temi“, naveo je profesor Čekić.
Konferenciju je otvorio prof. dr. Mirko Pejanović, predsjednik Organizacionog odbora, naglasivši da je ovo je prvi međunarodni skup posvećen odbrani grada Sarajeva u vremenu njegove opsade, te istakao da je referate i saopćenja za ovaj naučni skup prijavilo 75 autora odnosno istraživača.
„Nakon održavanja ovog naučnog skupa predvišeno je štampanje zbornika svih izlaganja. Ovo će biti prvi sveobuhvatan multidisciplinaran naučnoistraživački pristup istraživanju istine o opsadi Sarajeva. Bila je to najduža opsada glavnog grada jedne države u novijoj istoriji Evrope“, istakao je profesor Pejanović.
Uèesnicima konferencije obratio se i rektor Univerziteta u Sarajevu prof. dr. Faruk Čaklovica naglasivši da je u Bosni i Hercegovini u periodu 1992–1995. godine počinjen zločin i genocid nad Bošnjacima, koji su esencijalna determinanta državotvornosti Bosne i Hercegovine.
„Zbog svih žrtava i zločina genocida poèinjenog nad Bošnjacima u periodu agresije na Bosnu i Hercegovinu, kao i nastavka brutalnosti od istih, neprocesuiranih zločinaca, mi smo kao narod, kao nacija trajno ožalošćeni i beskrajno povrijeđeni. Zato se i na ovom mjestu pitamo, kada je poznata dijagnoza, ima li lijeka? Ima, i lijek postoji. To je odlučna akcija međunarodne zajednice da se konačno uvede državnopravni poredak u zemlji. Kako o ovome, nažalost, ne postoji politički konsenzus, drugi lijek je održavanje ovakvih i sličnih naučnih konferencija, da istražuju, govore o ovoj temi i egzaktno dokazuju nepravdu koja se sistematièno vodi protiv naroda i države“, poručio je rektor Šaklovica.
U uvodnom izlaganju o temi „Značaj i uloga odbrane Sarajeva u ratu protiv srpske i hrvatske agresije na Bosnu i Hercegovinu“ akademik Muhamed Filipović je naveo: „Kada se govori o ratu u Bosni i Hercegovini, mora se imati u vidu nekoliko veoma čvrsto ustanovljenih činjenica dokazanih ne samo u historijskoj dokumentaciji i s obzirom na analizu stvarnog toka događaja nego i kroz veoma obimna istraživanja koja su kompetentni sudski organi međunarodnog pravnog poretka ustanovili putem svojih istraga i verificirali u okviru sudskih postupaka. Sudski postupci su doveli do neoborivih, argumentiranih i dokazanih pravosnažnih presuda ljudima koji su bili u vrhu srpske države i JNA, odnosno istraga koje su obuhvatale ne samo postupke pojedinačnih počinilaca teških zločina nego i funkcionera državnog i političkog vrha i vojnih snaga srpske i crnogorske države u cjelini, a koji su bili suđeni i osuđivani za planiranje, pripremu i izvođenje agresije i učinjene zločine, a posebno za učestvovanje , saučestvovanje i nesprečavanje vršenja očitih zločina genocida. Zbog toga se može kao definitivno ustanovljena i uzimati i izricati istina da se u ovom ratu radilo o ničim izazvanom i u međunarodnom pravu neosnovanom napadu – agresiji i počinjenju zločina genocida nad jednom mešunarodno univerzalno priznatom neovisnom državom, članicom OUN-a i nad narodom Bošnjaka.“
Akademik Filipović je naglasio da je bitka za Sarajevo, koja je trajala tri i po godine i u kojoj su svi grašani igrali herojsku ulogu, pokazala da nema sile koja može pobijediti želju ljudi za slobodom, te naveo: „Uporna odbrana Sarajeva uz najveće žrtve značila je ne samo onemogućavanje najvjerovatnijeg genocida, kojeg bi Srbi sasvim sigurno izvršili da bi od Sarajeva napravili centar srpske Bosne, nego je imala dalekosežne pozitivne učinke budući da je sačuvala prirodno, historijsko, ekonomsko, komunikacijsko i kulturno središte Bosne, koja je garancija njenog ponovnog budućeg ujedinjavanja.“
Prof. dr. Mirko Pejanović je govoreći o temi „Značaj Platforme o radu Predsjedništva Republike Bosne i Hercegovine za koncepciju otpora i odbrane BiH“ istakao da su prvi vid otpora patriotski opredijeljeni grašani pružili svojim okupljanjem i protestom pred Parlamentom BiH tokom marta i aprila 1992. godine.
„Platforma o radu Predsjedništva Republike Bosne i Hercegovine u ratnim uslovima usvojena je u junu 1992. godine. Ovaj dokument će u to vrijeme predstavljati osnovu za dobrovoljnu mobilizaciju građana u svim vidovima otpora i odbrane“, naveo je profesor Pejanović, te naglasio: „Na političkim osnovama definisanim u Platformi za djelovanje Predsjedništva u Sarajeva“.ratnim uslovima izvedena je odbrana grada Sarajeva. A odbrana grada Sarajeva imala je presudnu ulogu za odbranu države Bosne i Hercegovine. Grad Sarajevo je u svoju istoriju upisao veliku moralnu pobjedu nad silama zla koje su vodile rat protiv civila.
Zaključci Konferencije
Istraživači-učesnici Međunarodne naučne konferencije “POLITIČKI I VOJNI ZNAČAJ ODBRANE SARAJEVA 1992.-1995. GODINE“, nakon dvodnevnog veoma uspješnog rada i saopštavanja dosadašnjih bitnih rezultata istraživanja iz raznorodnih i raznovrsnih nauka i naučnih disciplina, su usvojili sljedeće bitne zaključke:
1. neophodno je nastaviti kontinurane i permanentne naučno-istraživačke aktivnosti i djelatnosti naučnih subjekata – istraživača o zločinima protiv čovječnosti i međunarodnog prava, a posebno o zločinu genocida, na teritoriji Republike Bosne i Hercegovine na kraju XX stoljeća;
2. nužno je da Parlamentarna skupština Bosne i Hercegovine usvoji Zakon o zabrani negiranja genocida;
3. sva dosadašnja naučna i druga istraživanja od strane kompetentnih subjekata – nosilaca istraživanja iz zemlje i svijeta, uključujući i presude i međunarodnih i nacionalnih sudova, nedvosmisleno dokazuju da je entitet Republika Srpska tvorevina nastala na rezultatima genocida i drugih oblika zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava;
4. u interesu trajnog mira, stabilnosti države, ostvarenju i razvijanju pravne države, uvažavajući princip jednakosti i jednake odgovornosti pred zakonom, neophodno je i nužno krivično-pravno procesuiranje zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava i afirmisati principe pravde, pravičnosti i zakonitosti, uključujući i krivična djela koja je ICTY presudio u procesima protiv Galića, D. Miloševića, Perišića i za koja se sudi Radovanu Karadžiću i Ratku Mladiću;
5. nužno je otvoriti proces utvrđivanja ratnih šteta počinjenih privatnim i javnim dobrima, za koje odgovornost snose nosioci agresije i genocida i obezbjeđivanje pravedne naknade za te štete;
6. neophodno je od najodgovornijih državnih organa Bosne i Hercegovine zatražiti implementaciju odluka Međunarodnih krivičnih sudova – ICTY-a i Međunarodnog suda pravde, s obzirom da su sve relevantne sudske odluke donesene poslije potpisivanja Dejtonskog mirovnog sporazuma i da se iste, zbog sudskim putem utvrđenog činjeničnog stanja o teškim kršenjima međunarodnog humanitarnog prava, moraju reflektovati na Ankes 4 Općeg okvirnog sporazuma, odnosno ustavno-pravno uređenje Bosne i Hercegovine i imati uticaja na politička i pravna rješenja;
7. da se na svim fakultetima Univerziteta u Sarajevu uvede obavezan predmet genocid, odnosno Nauka o genocidu.
